Pod panowaniem austriackim miasto stopniowo podupadało. Sytuacja polepszyła się, gdy w 1876 r. cesarscy budowniczowie doprowadzili tu kolej żelazną. Wkrótce Nowy Sącz stał się ważnym węzłem kolejowym na jednej z głównych linii, łączącej centrum monarchii z Galicją. Dziś ponad 80-tysięczne miasto w Kotlinie Sądeckiej to główny ośrodek regionu.
Ruiny zamku - zamek został wybudowany przez Kazimierza Wielkiego w latach 1350-1360. Niestety, pod koniec II wojny światowej budowlę wysadzono w powietrze i do dzisiejszych czasów przetrwały tylko fragmenty murów oraz baszta Kowalska.
Rynek i okolice - główny plac miasta otaczają malownicze kamienice, przeważnie XIX-wieczne, choć jest też kilka znacznie starszych, w których zachowały się renesansowe sienie i gotyckie sklepienia. Na środku stoi okazały, pochodzący z 1897 r. ratusz, ozdobiony wieżą zegarową. Budynek jest pięknym przykładem eklektyzmu, zgrabnie łączącego elementy różnych stylów architektonicznych, głównie neorenesansu i neobaroku.
Tuż obok rynku stoi gotycki dom z XV w., w którym urządzono muzeum. Na szczególną uwagę zasługuje kolekcja sztuki cechowej i ludowej oraz dział ikon pochodzących z łemkowskich cerkwi, jakich mnóstwo stoi w wioskach położonych na wschód i południe od Nowego Sącza.
Kolegiata św. Małgorzaty - kolegiatę, wzniesioną w I połowie XIV w., wielokrotnie przebudowywano. W XV w. zaliczała się do największych dwunawowych świątyń Rzeczpospolitej. Mimo licznych przeróbek bryła budowli zachowała pierwotny gotycki charakter. Na szczególną uwagę zasługują wieże: północna - strażnicza i południowa - dzwonnica z ozdobnym frezem z rozet.
Wewnątrz można obejrzeć pozostałości gotyckich fresków, XV-wieczną kaplicę, późnorenesansowy ołtarz główny z XVII w., nagrobki z XVI i XVII w. oraz wiele cennych obrazów.
Sądecki Park Etnograficzny (skansen) - nowosądecki skansen należy do największych tego typu obiektów w Polsce. Chałupy i stodoły zostały ustawione w grupach reprezentujących wsie Lachów Sądeckich, Pogórzan, górali z okolic Łącka i Łemków. Jest też dwór z folwarkiem, łemkowska cerkiew przeniesiona z Czarnego koło Wołowca w Beskidzie Niskim, kościół z Łososiny Dolnej, osada cygańska, grupa szałasów pasterskich, a nawet zbór protestancki. Otwarta jest większość obiektów; żeby wejść wszędzie, trzeba zdecydować się na zwiedzanie z przewodnikiem.
Stary Sącz - miasto-muzeum na skraju Kotliny Sądeckiej, u ujścia Popradu do Dunajca to jeden z cenniejszych w Polsce zabytkowych zespołów urbanistycznych. W XII w. była tu warownia wzniesiona na szlaku handlowym prowadzącym na południe, na Węgry. W połowie XIII w. dzieje miasta związały się z Kunegundą - córką króla Węgier Beli IV i żoną księcia Bolesława Wstydliwego. To właśnie małżonek nadał jej ziemię sądecką. Kunegunda, znana dziś jako św. Kinga, ufundowała w Starym Sączu klasztor Klarysek, którego po śmierci męża została przełożoną.
Rynek i okolice - brukowany, otoczony starymi, w większości parterowymi domami (niektóre z podcieniami) rynek wygląda jakby został przeniesiony do rzeczywistości ze starego sztychu. W południowo-wschodnim narożniku stoi tzw. Dom na Dołkach, z łamanym dachem i facjatką. Dawniej mieściła się tu garbarnia skór, a obecnie - niewielkie muzeum regionalne ze zbiorami historycznymi i etnograficznymi.
Z przeciwległego narożnika brukowana uliczka prowadzi przez niewielki targ do pobliskiego kościoła parafialnego św. Elżbiety (ul. Mickiewicza 2). Budowla pochodzi z przełomu XIII i XIV w. Większość elementów wyposażenia wnętrza jest utrzymana w stylu barokowym. Warto zwrócić uwagę na ciekawy chór, wsparty na rzeźbionych kolumnach, neogotycki ołtarz główny, a także na barokowe sklepienie i zabytkowe stalle.
Klasztor Klarysek - zespół klasztorny Klarysek jest największym skarbem Starego Sącza i głównym magnesem przyciągającym do miasta turystów. Z całego założenia zwykłym śmiertelnikom udostępniono do zwiedzania kościół, dziedziniec na północ od niego i małe muzeum w dawnym domu kapelana.
Klasztor przylega do kościoła od południa i obejmuje obszerny wirydarz. Utrzymany w stylu manierystycznym, obecną postać uzyskał na początku XVII w.
Kościół to jednonawowa budowla o gotyckich murach, lecz barokowym wystroju. Uwagę zwraca przede wszystkim stiukowa dekoracja ołtarza wielkiego i dwóch bocznych, dzieło Baltazara Fontany. Skarbem kościoła jest XVII-wieczna ambona - pnące się na 7 m w górę drzewo Jessego, czyli potomków króla Dawida aż do Matki Boskiej.
Obraz przedstawiający św. Kingę znajduje się również w prawym bocznym ołtarzu. W kaplicy na prawo od nawy, do której można zajrzeć przez pięknie kutą kratę, w srebrnej trumnie złożono relikwie świętej. Na ich straży stoi najstarszy - XV-wieczny - z rzeźbionych posągów Kingi.
Piwniczna - znany kurort w dolinie Popradu - urokliwe miasteczko, a zarazem nieduże uzdrowisko. Jej liczne przysiółki zajmują pobliskie zbocza i dolinki. Miasteczko założone w 1348 r. przez Kazimierza Wielkiego, było najpierw niewielką osadą na szlaku handlowym wiodącym na Węgry. Prowadził on z Sącza doliną Popradu, którą opuszczał kilka kilometrów za Piwniczną, skręcając na południe przez przełęcz Vabec do Lubowli.
Źródła leczniczych wód mineralnych na prawym brzegu Popradu były znane miejscowej ludności od dawna, lecz ich eksploatacja na szerszą skalę nastąpiła dopiero w okresie międzywojennym. Wtedy też Piwniczna zyskała sławę miejscowości letniskowej i turystycznej.
Rynek i okolice - droga od strony Rytra wspina się stromo łukiem na skarpę i , mijając po lewej kościół, wprowadza na malowniczy ryneczek. Pośrodku rynku zwraca uwagę murowana studnia miejska z XVII w., ozdobiona zabytkowym wozem strażackim. W zachodniej pierzei rynku dominuje budynek ratusza, w Wktórym są przechowywane oryginały dokumentów nadania miastu praw i przywilejów. Po przeciwnej stronie rynku stoi Dom Kultury. Mieści się w nim muzeum z kolekcją nart (najstarsze z XVIII w.) oraz izba regionalna z ciekawą ekspozycją etnograficzną.
Przy ulicy wychodzącej z narożnika rynku wznosi się kościół z 1885 r. Wyróżnia się raczej surową bryłą, typową dla świątyń budowanych w regionie za panowania Austriaków. Dzwon z 1523 r. pochodzi z wyposażenia poprzedniego kościoła.
Rytro - swoje powstanie i nazwę wieś zawdzięcza zamkowi w Rytrze usytuowanemu na Górze Zamkowej. Według tradycji biorącej początek z zapisu w "Księdze uposażeń diecezji krakowskiej" Jana Długosza z około 1475 r., około 1244 r. osiedlić się tu mieli niemieccy rycerze. Z tym faktem wiązana jest etymologia nazwy Rytro, wywodzona od niemieckiego słowa Ritter, czyli "rycerz".
Warto się lekko pomęczyć i wspiąć się na Górę Zamkową, bo z zamku jest niezapomniany widok.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz